Ondanks de grote veerkracht van onze bedrijven, heeft de overgrote meerderheid het nog steeds moeilijk. Dat blijkt uit de laatste enquête die midden januari is uitgevoerd in opdracht van de Economic Risk Management Group (ERMG) en door de Nationale Bank werd gecoördineerd.

De bevraagde voedingsbedrijven signaleren in januari een daling van hun omzetcijfer met 18%, in vergelijking met een normale situatie. Dit betekent een achteruitgang van 9 procentpunten ten opzichte van de vorige enquête in december. De verklaring voor deze grotere negatieve impact is wellicht te wijten aan de langdurige sluiting van de horeca- en evenementensector, die maar geen duidelijk perspectief krijgen om te heropenen. Ook de impact van de Brexit speelt een rol op de verergerde situatie.

We stellen vast dat de voedingsindustrie de vijfde meest getroffen sector is. Net na de evenementen- en de recreatieve sector, de horeca, luchtvaart en het personenvervoer over de weg. Aan de andere zijde bevindt zich de retail, die vrijwel onaangetast blijft. Net hier ontstaat de misvatting dat het goed gaat met de voedingsindustrie. Enerzijds registreerden de meeste voedingsbedrijven – die vooral via de supermarkten hun producten verkochten – een toename van hun activiteiten, wat meestal leidde tot extra aanwervingen. Anderzijds zagen bedrijven in de horeca-, evenementen-, toeristische en exportsector hun distributiekanalen krimpen en zelfs volledig vastlopen. In de maandelijkse conjunctuur­≤enquête van de Nationale Bank bijvoorbeeld, gaf 72% van de respondenten aan dat er een probleem was aan de vraagzijde. Dit cijfer werd sinds april 2009 niet meer opgetekend. Het is belangrijk hierbij te vermelden dat slechts 12% van de ondernemingen aangeeft geen moeilijkheden te ondervinden bij de productie. Dat is over de afgelopen tien jaar bijna de helft minder dan het gemiddelde.

Het gebrek aan afzetmogelijkheden in combinatie met laattijdige betalingen van klanten, leidt bij 32% van de voedingsbedrijven tot liquiditeitsproblemen (SMR-enquête). Dat is in lijn met de resultaten van een studie die Graydon in samenwerking met het VBO uitvoerde: in de voedingsindustrie zou 23% van de bedrijven die tot 12 maart 2020 gezond waren, ondanks de steunmaatregelen, nu in een bijzonder moeilijke financiële situatie verkeren. Deze bedrijven vertegenwoordigen niet minder dan 10% van de werkgelegenheid in de voedingsindustrie.Een reden tot bezorgdheid is het risico op faillissementen. Enerzijds rechtstreeks omdat het aandeel van voedingsbedrijven die verklaren dat een faillissement (zeer) waarschijnlijk is, relatief stabiel blijft op zo’n 8%. Ook indirect is er reden tot bezorgdheid. Als leverancier aan de horeca- en evenementensector ligt het geschatte percentage faillissementen respectievelijk rond de 30% en 25%! We verwachten dan ook in de komende maanden een sneeuwbaleffect.

Geen wonder dus dat we investeringen zien worden uitgesteld of geannuleerd. Gemiddeld verwachten voedingsbedrijven dat hun investeringen 22% lager liggen dan het normale niveau. Dat wijst op een verdere achteruitgang sinds de vorige enquête, waar een daling van de investeringen in 2020 op 19% lag. Voor de vijfde maand op rij hebben bedrijfsleiders in de voedingsindustrie minder vertrouwen dan de verwerkende industrie. Na de korte heropleving die volgde op de scherpe daling in april-mei, is de index van de conjunctuurenquête in de voedingsindustrie (“vertrouwensindex” die hoofdzakelijk gebaseerd is op reële economische ontwikkelingen zoals orders, vraag, enz.) in september teruggevallen en is sindsdien ook niet verbetert. Dit benadrukt het heersende gevoel van somberheid in onze sector.

De Belgische voedingsindustrie is een veerkrachtige sector, die desondanks zwaar is getroffen. We hebben nog steeds de ambitie om de curve om te draaien. De coronacrisis eist een zware tol van onze voedingsbedrijven. Tegelijk biedt het ook opportuniteiten om jouw bedrijf heruit te vinden, of het nu gaat om de organisatie van het werk, de bedrijfsstrategie, de maatschappelijke gevolgen of andere thema’s. En als het niet voor morgen is, dan wel voor overmorgen!