De voedingsbedrijven in ons land trekken aan de alarmbel. De explosie aan kosten – op vlak van energie, grondstoffen, lonen, transport en verpakking – doet bij heel wat ondernemingen de nodige knipperlichten branden. De buitensporige macht van de supermarktketens zorgt ervoor dat deze kosten nauwelijks billijk doorgerekend kunnen worden. Bart Buysse, CEO van Fevia, pleit voor eerlijke(re) handelsrelaties en extra hefbomen voor een betere bescherming van Belgische voedingsbedrijven.

37.000 landbouwers en 7.500 voedings­bedrijven die via dertien grootwarenhuisketens – verenigd in vijf aankoopcentrales – hun producten aan de man brengen bij 5 miljoen gezinnen, goed voor 11 miljoen consumenten. Zo ziet de toeleveringsketen voor voedingsproducten er vandaag uit in ons land. “Dit zandlopermodel zorgt ervoor dat grootwarenhuizen een enorme machtspositie innemen bij prijsonderhandelingen”, geeft Buysse aan. “Die situatie is sowieso al niet bevorderlijk voor eerlijke handelsrelaties, maar zeker vandaag zien we de gevolgen voor onze voedingsbedrijven. Onze sector bestaat vooral uit kmo’s, die een beperkte onderhandelingsmacht hebben. Maar ook onze grotere bedrijven ontsnappen niet aan de druk van de supermarkten en kunnen maar met heel veel moeite een deel van hun kosten doorrekenen. Vanuit Fevia vragen we de retailers niet blind te zijn voor de economische realiteit en hun prijsverhogingen door te rekenen in de prijzen die ze betalen aan de voedingsbedrijven.”

Na de coronapandemie herpakten de Belgische voedingsbedrijven zich in sneltreinvaart. En daar is Buysse erg trots op: “In 2021 legden onze bedrijven mooie groeicijfers voor. Met een omzet van 61,4 miljard euro, 1,9 miljard investeringen, 30 miljard euro export en 98.000 jobs bewezen de bedrijven hoe weerbaar ze zijn in tijden van crisis. Toch is er één element waarover we ons zorgen blijven maken, en dat is de rendabiliteit. Die winstgevendheid is gedaald tot een historisch dieptepunt van 2,8%. Als onze sector de sterk gestegen kosten niet op een billijke manier kan doorrekenen, zal die winstgevendheid nog verder klappen krijgen. Recent liet Fevia een studie uitvoeren door het onderzoeksbureau Graydon. Hieruit blijkt dat 87% van de Belgische voedingsbedrijven gezonde financiële cijfers kon voorleggen voor de coronapandemie toesloeg. Vandaag zien we dat bij 65% diverse knipperlichten gaan branden, en dat 4 op 10 ondernemingen niet meer schokbestendig zijn. De minste economische schok tijdens de komende maanden kan hen nefast worden.”

Een van de boosdoeners in dit verhaal zijn uiteraard de exploderende kosten waarmee bedrijven al enkele jaren geconfronteerd worden. “Al tijdens de pandemie werden Belgische agro- en voedingsbedrijven geconfronteerd met grondstoftekorten, en bijgevolg stijgende kosten”, bevestigt Buysse. “Sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne steeg de prijs van tarwe bijvoorbeeld met meer dan 50%. Sommige van onze bedrijven zien het bedrag op hun energiefactuur verzesvoudigd! En door de stijgende indexcijfers worden werkgevers ook geconfronteerd met hogere loonkosten voor hun personeel. Als deze kostenstijgingen niet doorgerekend kunnen worden, dreigen heel wat bedrijven in de problemen te komen, met zelfs een productievermindering of -stopzetting en tijdelijke werkloosheid tot gevolg. En daar wordt niemand beter van …”

Buysse betreurt dat grote supermarktketens het been stijfhouden als onze bedrijven de nochtans onvermijdelijke prijsstijgingen als gespreksonderwerp aansnijden. “Vanuit Fevia vragen we hen niet blind te zijn voor de economische realiteit en hun prijsverhogingen door te rekenen in de prijzen die ze betalen aan de voedingsbedrijven. Betaalbare voeding moet hand in hand gaan met een leefbaar economisch kader voor alle schakels in de voedingsketen. Eerlijke handels­relaties zijn en blijven het fundament voor een duurzaam voedingssysteem. Daarom pleit ik voor bijkomende hefbomen die onze agro- en voedingsbedrijven maximaal beschermen: via overleg indien mogelijk, wettelijk indien nodig.”

“We ijveren vanuit Fevia al een hele tijd bij onze beleidsmakers voor extra steun voor onze bedrijven. Die is er intussen gekomen, zowel vanuit de regionale regeringen als vanuit de federale regering. De kwijtschelding van de RSZ-bijdragen voor werkgevers op de loonindexering voor de eerste twee kwartalen 2023 en het uitstel voor de twee laatste kwartalen 2023 zijn zeker een stap in de goede richting. Maar de vraag is als die maatregelen voldoende zullen zijn.” 

“Bovendien dreigt de regering met de aankondigde bijkomende taksen op verpakkingen en voedingsproducten die diezelfde voedingsbedrijven opnieuw minder concurrentieel te maken. De fiscale lasagne waarvoor Fevia al lang waarschuwt, dreigt zo enkel maar groter te worden en fenomenen zoals grensaankopen verder in de hand te werken. Het is belangrijk dat we samen met de regeringen bekijken hoe we de concurrentiepositie van onze bedrijven niet verder in gevaar brengen!”