Strengere regels voor etikettering en samenstelling van ontbijtproducten moeten fraude vermijden

Nieuwe richtlijnen van de Europese Unie (EU) richten zich op wat autoriteiten beschrijven als ‘voedselfraude’ en ‘verborgen’ suikers in bepaalde voedingsmiddelen, die meestal bij het ontbijt geconsumeerd worden. Onder de zogenaamde ‘Ontbijtrichtlijnen’ (Breakfast Directives) moeten sommige alledaagse voedingsmiddelen voor 14 juni 2026 voldoen aan strengere etiketteringseisen met betrekking tot samenstelling en herkomst.

Alle producenten die honing, vruchtensappen, jam, gelei, marmelade, melk in poedervorm en gecondenseerde melk in Europa verkopen, zullen binnen minder dan twee jaar aan de onlangs geïntroduceerde Richtlijnen 2001/110-14 van de Europese Commissie moeten voldoen. Deze producten zijn er speciaal uitgelicht, omdat ze vaak etiketten hebben met misleidende informatie over hun samenstelling en een hoog gehalte aan toegevoegde suikers. Deze richtlijnen maken deel uit van de bredere strategie van de EU om zowel de reputatie van de producenten als de belangen van consumenten te beschermen. De ‘Breakfast Directives’ zorgen ervoor dat iedere producent gelijk is voor de wet, want alle producten op de markt moeten aan dezelfde normen voldoen. Oneerlijke concurrentie van producten van lagere kwaliteit die de markt voor legitieme producenten zouden kunnen ondermijnen, wordt zo voorkomen. De reputatie van de producenten wordt beschermd, omdat hun streven naar kwaliteit nu wettelijk vastgelegd kan worden.

Honing

Honing is één van de producten waarmee het vaakst gefraudeerd wordt en vormt dan ook één van de belangrijkste aandachtspunten van de ‘Breakfast Directives’. Maar liefst de helft van de gecontroleerde stalen bleek frauduleus te zijn. Het is dan ook het onderwerp van de eerste richtlijn, de Richtlijn 2001/110/EG. De wereldwijde honingmarkt krijgt af te rekenen met zaken als de verdunning van zuivere honing met goedkope suikerstropen, verkeerde etikettering van honingsoorten en de verkoop van honing die niet aan de wettelijke normen voldoet. Deze praktijken bedriegen niet alleen de consument, maar ondermijnen ook het bestaan van imkers en producenten die zich wel aan de kwaliteitsnormen houden. 

Meestal wordt honing gemengd met suikerstroop gemaakt van rijst, maïs of bieten, waardoor het veel goedkoper geproduceerd kan worden en daardoor ook tegen een lagere prijs dan de pure honing verkocht kan worden. Deze honing heeft echter niet dezelfde voedings- en geneeskrachtige eigenschappen als pure honing en de EU beschouwt dit als fraude ten nadele van consumenten die vaak denken dat ze een authentiek product kopen. Een ander probleem is de verkeerde etikettering van de geografische herkomst of botanische bron van honing. Denk maar aan acaciahoning, die een hogere prijs opbrengt, maar waarvan vaak slechts minuscule hoeveelheden gebruikt worden, terwijl het anders op het etiket staat. Honing krijgt ook soms het label ‘biologisch’, terwijl het eigenlijk niet voldoet aan de noodzakelijke certificeringsnormen. Tegenwoordig zijn er oplossingen beschikbaar om te garanderen dat producten zoals honing niet vervalst en authentiek zijn.

Merken en consumenten beschermen

Om aan de nieuwe regelgeving te voldoen, moeten labels voor honing de herkomst van het product, de bron en de verwerkingsmethoden nauwkeurig weergeven. Als de honing bijvoorbeeld gefilterd is om stuifmeel te verwijderen, moet op het etiket vermeld worden dat het gaat om ‘gefilterde honing’. Er worden nu ook beperkingen opgelegd aan het vochtgehalte, de suikersamenstelling en de aanwezigheid van vreemde stoffen. De richtlijn vereist bovendien dat alle klachten met betrekking tot de geografische herkomst of botanische oorsprong van honing controleerbaar zijn. Daarvoor is het verplicht om de traceerbaarheidsgegevens bij te houden. De EU-landen moeten nu toezien op de naleving van deze regels en sancties opleggen aan producenten en verkopers die er zich niet aan houden. 

Ook zorgt de richtlijn ervoor dat men niet langer termen als ‘mengsel van EU-honing’, ‘mengsel van niet-EU-honing’ en ‘mengsel van EU- en niet-EU-honing’ gebruikt. Deze maatregel moet het bestaan van legale bijenhouders en honingproducenten ondersteunen door ervoor te zorgen dat ze niet onderboden worden door frauduleuze concurrenten. Consumenten kunnen er op die manier ook op vertrouwen dat de honing die ze kopen het correcte product is en tegelijk van hoge kwaliteit is. Dit vertrouwen kan bij consumenten versterkt worden door hen via de smartphone gedetailleerde informatie te geven, zoals de geschiedenis van het merk en de traditionele productiemethoden.

Vruchtensappen

De Richtlijn 2001/112/EG van de ‘Ontbijtrichtlijnen’ heeft betrekking op vruchtensappen en definieert wat in de handel gebracht mag worden als ‘vruchtensap’, ‘vruchtensap uit concentraat’ en ‘nectar’. Er worden normen vastgelegd voor het productieproces, waaronder het verbod op het toevoegen van suiker aan vruchtensap waarop niet vermeld staat dat het gaat om ‘sap met toegevoegde suiker’. Zo voorkomt men dat consumenten misleid worden en dranken kopen die sterk verdund of gezoet zijn. En uiteraard is dit in het voordeel van merken die wel pure sappen verkopen.

Nauwkeurige etikettering is een belangrijk onderdeel van de richtlijn. Op het etiket moet men vermelden of het sap van concentraat gemaakt is of vers geperst is. Als er toevoegingen zijn, zoals vitaminen of mineralen, moet dit duidelijk aangegeven worden. Deze transparantie is niet alleen in het voordeel van de consument, maar stelt merken ook in staat om hun producten te onderscheiden van minder zuivere of sterk bewerkte producten.  

De Richtlijn 2001/112/EG helpt bovendien om vervalsing van vruchtensappen met goedkopere ingrediënten zoals water, suiker of kunstmatige smaakstoffen te vermijden. Zo mag men op het etiket van nectars met een hoog gehalte aan toegevoegde suikers niet de term ‘sap’ vermelden. Het afdwingen van strenge samenstellingsnormen zorgt ervoor dat alleen echte vruchtensappen als zodanig op de markt gebracht kunnen worden, waardoor zowel consumenten als producenten met een goede reputatie beschermd worden.

Jam, gelei en marmelade

‘Breakfast Directive’ 2001/113/EG bepaalt de definitie van jam, gelei, marmelade en soortgelijke producten. De richtlijn specificeert het minimum fruitgehalte en de toegestane zoetstoffen om de verkoop van inferieure producten met voornamelijk suiker of vulstoffen te voorkomen en beschermt de reputatie van producenten die de grootste hoeveelheid fruit gebruiken. Jam moet nu minimaal 450 gram fruit per kilo bevatten. Dat was vroeger 350 gram. Bij ‘extra’ jam komt er nog eens 50 gram bij, want producten met deze vermelding moeten minimaal 500 gram fruit bevatten. Gelei mag minder fruit bevatten, terwijl de naam ‘marmelade’ niet langer alleen hoeft te gelden voor jams gemaakt van citrusvruchten.

De richtlijn schrijft een nauwkeurige etikettering van jam voor, inclusief het gebruikte type fruit, het fruitgehalte en de aanwezigheid van additieven of conserveringsmiddelen. De EU-lidstaten moeten deze normen handhaven door inspecties uit te voeren en producten te testen. Voor merken die dergelijke producten op meerdere markten verkopen, is het gebruik van scanbare 2D-codes, die bijvoorbeeld de nieuwe GS1 Digital Link-standaarden toepassen, een manier om gedetailleerde informatie rond de ingediënten in zoveel mogelijk talen voor de consument beschikbaar te stellen.

Melk

Richtlijn 2001/114/EG inzake bepaalde geheel of gedeeltelijk gedehydrateerde verduurzaamde melkproducten specificeert het minimale vet- en eiwitgehalte, zodat de producten voldoen aan de basisnormen op het vlak van voedingswaarde. De richtlijn bevat ook strenge etiketteringseisen, zodat consumenten weten welk type melkproduct ze kopen: vol, halfvol of mager. Etiketten moeten ook duidelijk aangeven of het product vers, in poedervorm of gecondenseerd is. Zo kunnen zuivelproducenten die verse melkproducten van hoge kwaliteit aanbieden, zich op de markt onderscheiden. Het huidige onderscheid tussen gecondenseerde en geëvaporeerde melk komt te vervallen.

Markem-Imaje

Niet alleen de EU-richtlijnen zullen strengere etiketteringsvereisten opleggen voor bepaalde voedingsmiddelen die onderhevig kunnen zijn aan vervalsing, verkeerde etikettering of ‘voedselfraude’. De grootste specerijenmarkt ter wereld, India, overweegt volgens de Indian Express dergelijke maatregelen om gewaardeerde producten zoals saffraan, vanille en kurkuma te beschermen. Daar worden immers ook vaak goedkopere alternatieven verkocht of kunstmatige stoffen doorheen gemengd. Om aan de strengere regels omtrent etikettering te voldoen, moeten producenten kunnen rekenen op de ondersteuning van specialisten, die hen helpen om een geschikte oplossing voor hun specifieke toepassing uit te werken. Markem-Imaje heeft al langer een sterke reputatie als het gaat over end-to-end supply chain oplossingen en industriële markeer- en codesystemen. De firma heeft meer dan 50.000 klanten wereldwijd, die profiteren van de expertise van een fabrikant, die al 30 jaar ervaring heeft op het vlak van onder andere thermisch transfer overprinten. Het gamma omvat vandaag verschillende oplossingen en de combinatie met de CoLOS®-software breidt de mogelijkheden nog verder uit.